Meydana gelme
aşamalarında hiçbir insan aklı ve müdahalesi ile makine tekniği kullanılmadan
doğada kendiliğinden oluşmuş bütün zenginlik kaynaklarına “Doğal Kaynak” denir.
Yani doğada kendiliğinden oluşmuş ve insan ihtiyacını karşılayabilecek her
türlü bileşene doğal kaynak denilmektedir.
Dünya üzerinde yapılan
pek çok faaliyetin temelinde doğal kaynaklar vardır. Diğer faaliyetler bu
kaynaklar üzerinde şekillenir. Örneğin; beşeri bir faaliyet olan tarım,
doğal bir kaynak olan tarım topraklarında yapılır.
Doğal kaynaklar, canlı
ve cansız çevreyi belirleyen çevre bileşenleridir. Teknolojik gelişmeler kimi
zaman doğal kaynakların daha kolay ve verimli olarak kullanılmalarını
sağlarken, kimi zamanda aşırı kullanılmaları nedeniyle süratle tüketilmelerine
veya bozulmalarına neden olmaktadır. Özellikle oksijen, Su, bitki örtüsü,
petrol gibi kaynakların büyük bir hızla azalması, canlıların yaşam alanlarını
kısıtlamakta, çevresel felaketlere yol açabilecek iklim değişiklikleri
yaratmaktadır.
1.
Hava
2.
Su
3.
Toprak
4.
Bitki örtüsü
5.
Hayvanlar
6.
Madenler
Doğal kaynaklar, çok fazla çeşitlilik
göstermektedir. Günlük hayatta kullandığımız kâğıt, kalem ya da evlerimizde
kullandığımız eşyalar birer doğal kaynaklara örnek verilebilir. Doğal kaynaklar
çeşitlilik bakımından oldukça zengin olup, tükenmeyen doğal kaynaklar
ve
tükenebilen doğal kaynaklar şeklinde sınıflandırılmaktadır. Tükenmeyen
doğal kaynaklar iki gruba ayrılmaktadır. Bunlar;
a- Tükenmeyen (Daimi)Doğal Kaynaklar: Kullanıldığı zaman
kendilerini üreme veya madde döngüleri yoluyla yenileyerek tükenmeyen
kaynaklardır. Genelde canlı kaynakların tümü bu gruba girmektedir.
·
Rüzgâr
·
Su
·
Güneş
·
Dalgadır.
b- Belirli Şartlarda Kendini Yenileyebilen Doğal Kaynaklar:
Belli ölçülerde kullanıldığı zaman
veya olağan yıllık artışlarını aşmayacak şekilde kullanıldığı sürece madde
döngüler yoluyla kendilerini yenileyebilen kaynaklardır.
·
Orman
·
Jeotermal Enerji
·
Toprak
·
Hava
·
Petrol
·
Doğalgaz
·
Kömürler
·
Madenlerdir.
Canlı doğal kaynakları
bitki, hayvan ve mikro organizmalardan oluşan biyolojik çeşitlilik
oluşturmaktadır.
Cansız doğal kaynakları ise hava, toprak, su ve yer altı
zenginliklerinden (madenler ve fosil yakıtlar) oluşturmaktadır.
·
Sanayi Devrimi’nin
yaşanmasına neden olmuştur.
·
Araç ve gereçlerin
yapımında kullanılır.
·
Ülkelerin ekonomik
kalkınmasına katkıda bulunurlar.
·
Bazı sektörlerin
doğmasına veya var olan sektörlerin gelişmesini sağlarlar.
·
İnsanların dinlenme ve eğlenmesini sağlarlar.
Ülkemiz doğal kaynaklar
bakımından çok zengindir. Birçok yeraltı ve yer üstü doğal kaynaklara sahiptir.
Bunlar:
Sular: Üç tarafı
denizlerle kaplı olan ülkemiz su kaynakları bakımından oldukça zengindir. Bu su
kaynakları ülke ekonomisine büyük katkılar sağlamaktadır. Akarsular ve
barajlardan enerji elde edilebildiği gibi turistik açıdan da oldukça önemli bir
yere sahiptirler. Karadeniz, Ege Denizi ve Ak Denize kıyısı olan ve bir iç
deniz olan Marmara Denizini bünyesine alan ülkemiz, deniz ticareti, deniz
turizmi ve balıkçılık vb. deniz ürünleri bakımından da ülke ekonomisine oldukça
büyük katkılar sağlamaktadır.
Madenler: Ülkemiz
maden rezervleri bakımından da oldukça zengindir. Doğu Anadolu Bölgesi madenler
bakımından en zengin bölgemizdir. Çok sayıda maden ürününü ihraç etmekteyiz.
Bunlardan bazıları; bakır, krom, civa, bor, zımpara taşı, tuz, ham demir,
magnezyumdur. Madenlerimiz ülkemizin çeşitli bölgelerinden çıkarılmaktadır.
Ormanlar: Türkiye bir
orman cennetidir. Ormanlar canlıların oksijen kaynağı olduğu için özenle
korunmalıdır. Kereste ve kâğıt gibi bazı sanayi dallarında orman ürünleri
(ağaç) hammadde olarak kullanılmaktadır. Turistik gezilerde ormanlar ülkemizin
tanıtılmasında rol oynamaktadır.
Turistik Yöreler:
Türkiye bir doğa harikası ve tam bir turizm cennetidir. Asırlık geçmişi ile
türlü medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Turistik doğal güzelliklerimizden
(Pamukkale, Peri Bacaları) bunlardan sadece birkaç tanesidir. Gerek yurt içi
gerek se yurt dışından binlerce turist buralara akın etmektedir. Dolayısıyla
ekonomimize de olumlu katkılar bırakmaktadır.
Doğada volkanların, denizlerin, akarsuların oluşturduğu yer şekillerine denir. Doğal güzelliklere örnekler:
- Peri Bacaları
- Pamukkale
- Damlataş Mağarası
- Ihlara Vadisi
- Ağrı Dağı
- Abant Gölü
- Uzun Göl
- Manavgat Şelalesi
- Ölü Deniz
Geçmişte yaşamış uygarlıklardan günümüze ulaşabilen eserlerdir. Tarihi güzelliklere örnekler:
- Efes Antik Şehri
- Saat Kulesi
- Anadolu Hisarı
- Aspendos Tiyatrosu
- Selimiye Camii
- Ayasofya Müzesi
- Topkapı Sarayı
- Sümela Manastırı